गूगल पैसा कसं कमावतं? भाग १

Reading Time: 2 minutes

अमरनाथ यात्रेतील लंगरमधील मोफत अन्नाशिवाय या जगात कुठेही काहीही मोफत मिळत नाही. “देअर इज नो फ्री मील्स”, “देअर इज नो सच थिंग, अॅज फ्री लंच”, अश्या तर म्हणी आहे पाश्चिमात्य जगात. याचा अर्थ कोणाला मोफत किंवा छुप्या स्वार्थाशिवाय काहीही मिळत नाही.

मग गूगल आपल्याला ‘फ्री’ मध्ये इतकं सारं कसं काय देतं? किंवा का देतं? असे प्रश्न साहजिकच अनेकांना पडतात. अर्थात ते पडायलाच हवेत.आज ‘माय’ सोडल्यास कोणीही फ्रीमध्ये काहीही देत नाही. मग ही गूगलगाय मोफत गूगल दुग्ध कशी देत असावी? मग गूगल पैसा कसं कमावतं? हे प्रश्न अनेकांच्या मनात असतात.

गूगल ही पाश्चिमात्य कंपनी. त्यामुळे ‘फ्री मील्स’ देण्याचा संबंधच नाही. गूगल हवं तेव्हा हवं तितकं त्याच्या ‘सर्च इंजिन’द्वारे कुठे कुठे फिरवून आणतं, हवी ती माहिती देतं.
गूगलच्या ‘जीमेल (Gmail)’ वरून वैयक्तिक तसेच व्यावहारिक मेल संवाद सुरूअसतात. मग ही सर्व ‘सेवा’ गूगल कशी ‘फ्री’ मध्ये त्याच्या ‘ग्राहकांना’ कशी देत असेल? आणि का देत असेल?
कोणताही मोबाईल विकत घ्या त्यात गूगल क्रोम डाउनलोड केल्याशिवायही गूगल सर्च इंजिन त्यामध्ये (inbuilt) असतं. गूगल ऍप स्टर्समधून हवं ते ऍप डाउनलोड करता येतं. त्यातून ‘कनझ्यूमर’ हवी ती ‘सेवा’ घेऊ शकतो. ही सेवा ग्राहकाला खर्च ‘फ्री’ मिळते का?
जानेवरी २०१६ मध्ये ओरॅकल आणि गूगलच्या कायदेशीर वादात, खटल्यावेळी ओरॅकल च्या वकिलाने सांगितलं होतं की गूगलने २००८ मध्ये ३१ बिलिअन अमेरिकन डॉलर्स इतका महसूल त्याच्या इंटरनेट सेवांमधून कमावला. याशिवाय २२ बिलिअन डॉलर्स त्याने अँड्रॉउडमधून कमावले. मग इतकी सारी माया या गूगलमायने कशी कमावली? गूगल म्हणजे ‘फ्री’ मध्ये सेवा देणारा ‘दयावान’ असताना त्याने इतकी माया कुठून कमावली? दया कुछ तो गडबड है!
गूगलने ओरॅकलवर हा दावा केला आहे की त्याने अँड्रॉइड संबंधित नियमांची पायमल्ली केली. या दाव्याविरुद्ध गूगलकडून मोबदला मिळावा म्हणून ओरॅकलने गूगलने कमावलेला फायदा, महसूल जाहीर केला. इथे लक्षात घेण्यासारखा महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे, गूगलने स्वतः हे आकडे जाहीर केलेले नाहीत. ओरॅकलने गूगलने जाहीर केलेल्या कागदपत्रांवरून या महसुलाचा अंदाज लावला आहे.
इथे गूगल पेचात पडले कारण जर हा कमावलेला प्रचंड फायदा मान्य केला तर ओरॅकलची बाजू मजबूत होईल आणि अमान्य केलं तर इन्व्हेस्टटर्सना चुकीचा संदेश जाईल. इन्व्हेस्टटर्सना आपली गुंतवणूक बुडेल अशी भीती वाटून ते गुंतवणूक काढून घेतील, यामुळे गूगलने एका हुशार राजकारण्याप्रमाणे ‘सुरक्षित’ मार्ग अवलंबला; तो म्हणजे, “झाकली मूठ सव्वालाखाची.” काहीच उघड केलं नाही. पण “कोंबडा आरवला नाही तर सूर्य उगवायचा राहत नाही!” अश्या गोष्टी लपत नाहीत.

गूगल सर्च इंजिनद्वारे पैसे कसं कमावतं?

- काहीही सर्च करताना व्यक्तीला कायम ‘जाहिराती’ दिसत असतात. हे आहे त्या सोन्याच्या कोंबडीचं एक पीस! जेव्हा कोणी त्या जाहिरातीला ‘क्लिक’ करतं, गूगलला त्या जाहिरातदाराकडून महसूल मिळतो.
- आपली जाहिरात लोकांना सतत दिसावी किंवा प्रथम दिसावी यासाठीही गूगल उत्पादकांमध्ये लिलाव करतं. जो जास्त पैसा देईल त्याची जाहिरात लोकांना दिसेल.
- गूगलवर जाहिरात दिसणं हा एक स्वतंत्र विषय आहे, यांत ‘की वर्ड्स (Keywords)’ महत्त्वाचे असतात. योग्य की वर्ड्सनुसार, योग्य ‘ग्राहकांना’ म्हणजे जी व्यक्ती गूगल सेवांना ‘फ्री’समजे, ती मुळात ग्राहक आहे आणि ग्राहकाला काहीही कधीही ‘फ्री’ मध्ये दिलं जात नाही.
- ही आहे गूगलकडे असलेली सोन्याची कोंबडी! गूगलच्या इंजिनने जगभर ‘सैर’ करणारे, सर्च करणारे लोक हे गूगलचे मुळात ग्राहक आहेत. शिवाय गूगलवर जाहिराती देणारे उत्पादनकार हे सुद्धा गूगलचे ग्राहक आहेत. या दोघांची एका माध्यमावर गूगल सांगड घालतं, त्यांची भेट करवून देतं आणि यातून स्वतः प्रचंड महसूल कमावतं. गूगलगाय अशी संपत्ती कमावतं म्हणून फ्रीमध्ये दुग्ध देतं. पण दुभत्या गायीच्या लाथाही सहन कराव्या लागतात.

(चित्रसौजन्य: https://bit.ly/2BPHX9T )